KOSGEB AR-GE İNOVASYON DESTEK PROGRAMI

Ar-Ge Nedir? Hangi faaliyetler Ar-Ge kapsamında değildir?

• Pazarlama faaliyetleri, piyasa taramaları, pazar araştırmaları ar-ge çalışması değildir.
• • İcat edilmiş ve mevcutta var olan ürünlerin geliştirme süreçleri ar-ge faaliyeti değildir.
• • Ar-ge’ye dayanmayan yenilik faaliyetlerine yönelik, yeniliği taşımayan şekil, renk, dekorasyon, görsel değişiklikleri içeren çalışmalar da ar-ge faaliyeti kapsamında değerlendirilmiyor.
• • Yazılım kapsamında da ele almak gerekirse yazılıma erişkin bilimsel veya teknolojik belirsizliklerin çözümlenmesini içermeyen faaliyetler ar-ge faaliyeti değildir.
• • En önemli kısım; tipik bir mühendislik çalışması ar-ge faaliyeti kapsamında değerlendirilmiyor.
• • Bir ar-ge’ye dayanmaksızın yeni süreç, sistem veya ürün ortaya koymadan teknoloji transferi de ar-ge çalışması olarak değerlendirilmiyor.

O zaman ar-ge nedir?

Projelerin patent veya faydalı model gibi sınai mülkiyet hakkı ile sonuçlandırma durumu olan çalışmalar ar-gedir. Projenin, bulunduğu sektörün ihtiyacına yönelik çözüm üretmeve bu yapılan çalışma neticesinde ticarileşme niteliği olan çalışmalar da ar-gedir. Daha da önemlisi proje çıktısının katma değer, verimlilik ve rekabet gücü açısından beklenen katkı düzeyini, ülkedeki ihtiyaç duyulan bir teknolojinin üretimini sağlayacak, aynı zamanda teknolojik dışa bağımlılığı azaltacak ve projenin sektördeki teknolojik gelişmelere katkı sağlama durumu da bir ar-ge çalışması olarak nitelendirilmektedir.

İnovasyon nedir? Ne değildir?

İnovasyonu futbol benzetmesi ile açıklayabiliriz. Günümüz piyasa koşullarında sektörlerde rekabet yoğun ve herkesin bir stratejisi var. Bu rekabeti bir maç olarak konumlandırdığımız zaman, maçta dengeleri değiştiren bazı noktalar olabiliyor. Aynı futbolu oynayarak, her zaman aynı oyuncuları aynı yerde oynatarak oyunda bir fark yaratmak pek olası değildir. Farklı sonuçlar alınmak istendiği noktada inovasyon devreye giriyor. İnovasyon oyunun şeklini değiştirir. Öyle bir etkisi olur ki, 11–11 beraberliği ile devam eden maçta rakipler 4 kırmızı kart görerek saf dışı kalır ve galibiyet elde edilir. Tabi burada şu da sorulabilir; kırmızı kart gördü neresi inovasyon bunun? Burada inovasyon güç olarak konumlandırılmalıdır. Oyunun dengelerini ne değiştiri? Güç.

İnovatif ürün veya hizmet geliştiren şirketler bu şekilde inovasyon ile önemli bir güç elde ederler. Oyuna olan hakimiyeti artırmış olur ve toplu oynama oranı artar bu şekilde de şirketin karlılığı artmış olur. İnovasyonun özünde katma değer yaratmak vardır. Katma değer üretebilen şirketler rakiplerine göre daha avantajlı hale gelirler. İnsanlarda inovatif ürünlere daha fazla parayı kolay ödeme güdüsü vardır. Şunu da söylemek gerekir; işletmelerin inovasyonu yapmaları için illa sıfırdan bir ürün yapmaları gerekmiyor. Zaten var olan ürünlerini daha iyi, daha kaliteli, daha üstün özelliklerde yapmak için değiştirip farklılaştırırlarsa da inovasyonu yapmış olurlar. Örnek vermek gerekirse; dizi ve filmlerin izlendiği bazı platformlar vardır, Netflix’in burada yaptığı inovasyon başarılı bir inovasyon örneğidir. Üyelik sistemi ile belirli bir aylık ücret ödeyerek, yüksek kalitede dizi film belgeselleri izleme imkanı sunuyor. Başka bir örnek vermek gerekirse; hastaneye gittiğinizde kan verdiniz ve tahlil sonuçlarını alışılagelmişin dışında otomatik olarak mail veya sms yoluyla size gönderildiğini ve hastanede beklemediğinizi düşünün? Bu aslında bir hizmet inovasyonu olarak konumlandırılıyor. Finalinde de KOSGEB Ar-Ge İnovasyon Destek Programından yararlanılabiliyor.

KOSGEB Ar-ge İnovasyon Destek Programının Amacı Nedir? Kimler Başvurabilir? Programın Süresi Nedir?

KOSGEB’in ar-ge destek programının amacı, bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip, küçük-orta işletmelerin yeni ürün, yeni süreç, bilgi veya hizmet üretmelerini sağlayarak katma değerli ürün yelpazesini, ar-geyi ve inovasyonu firmaların kurum kültürlerine kazandırmaktır. En önemli amacı budur.

Peki kimler başvurabilir?

Araştırma-geliştirme ve inovasyon konularında projesi olan işletmeler ve girişimciler başvurabiliyor (şahıs firmaları da buna dahil).

Başvurular nasıl yapılıyor?

Yeni bir ürün, süreç, hizmet üretilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi bunun yanında maliyet düşürücü nitelikte olan yeni tekniklerinin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi gibi konularda ar-ge ve inovasyon niteliği taşıyan projelere sahip her işletmeler KOSGEB’in ar-ge ve inovasyon destek programına başvuru yapabilir. Süresi kapsamına değinmek gerekirse de, programın süresi az 8 ay, en fazla da 24 ay olarak konumlandırılıyor. Bunun haricinde KOSGEB’den talep edilmesi halinde kurul kararı ile 12 aya kadar ek süre verilebiliyor. Dikkat edilmesi gereken şey; bu verilen ek 12 aylık süre ile birlikte en fazla 24 aya kadar süre veriliyor. Yani toplamda ek süreler dahil en fazla 24 ay süre sunulmuş oluyor.

İşletmeler için Ar-Ge İnovasyon Destek Programından yararlanma noktasında KOSGEB’den neden destek almalılar? Sağladığı avantajlar nelerdir?

Ar-ge inovasyon programı, hiç ar-ge yapmamış firmaların “biz ar-ge yapıyoruz” u gerçekten yapıp yapmadıklarını kanıtlamanın bir yoludur ve buna bağlı olarak işletmenin kendi kurum kültürüne sağladığı avantajlardan bir tanesidir. Tabi bu bakış açısıyla alakalıdır ve sadece destek programından yararlanmak anlamında bakıldığı zaman parametreler değişmektedir. Diğer sağladığı avantajlara gelecek olursak, şahıs firmaları da olmak üzere tüm KOBİ lerin başvurabileceği bir programdır ve bu programda başarıyla tamamlanmış bir ar-ge inovasyon projesi, daha büyük projeleri gerçekleştirmek için oldukça iyi bir zemin hazırlamaktadır. KOSGEB’in sunduğu bu program, firmaların dediğimiz gibi düşünce yapısını değiştirip geliştirmekte ve bu bakış açısı ile bir sonraki işlerinde kalite farkı yaratmaktadır. Bir ar-ge inovasyon projesi başarıyla tamamlandığı zaman yeni projelere zemin hazırlayabiliyor. Sadece öz kaynakla bunu yapmak yerine devlet desteği ile birlikte ar-ge çalışmalarını yapmak, firmalar açısından oldukça güzel faydalar sağlayabiliyor.

KOSGEB Ar-ge İnovasyon Destek Programında Hangi Proje Giderlerine Destek Verilir? Destek Oranları Nelerdir?

KOSGEB bu program dahilinde birçok destek kalemlerine katkı sağlıyor. Bunlar;

• Makine teçhizat,
• • Donanım,
• • Hammadde,
• • Yazılım
• • Hizmet giderleri

KOSGEB makine teçhizat, donanım, yazılım, hammadde ve hizmet giderleri desteği kapsamında 150.000 TL lik geri ödemesiz destek sağlamaktadır. Bir de işletmelere pahalı olan makine teçhizattan donanıma, hammaddeden yazılıma ve beraberinde hizmet giderlerine 300.000 TL ye kadar geri ödemeli, sıfır faizli destek imkanı da sunabiliyor.

Personel gideri desteği bulunmaktadır ve %100 desteklenerek 150.000 TL ye kadar üst limit sunmaktadır.

Firmalar proje danışmanlık desteklerinde 25.000 TL olarak yine destek alabiliyorlar. Bununla birlikte eğitim destekleri, sınai mülkiyet hakları desteği ve test analiz-belgelendirme desteği de yine firmalara sunulmaktadır.

Reklamlar, yurt içi yurt dışı fuar konferansları, broşür vb. etkileşimi artırmak amaçlı yapılan tanıtım eylemleri için de destek bulunmaktadır.

Yararlanıcıya yani firmaya, deneme amaçlı ve prototip geliştirmeye yönelik hammadde olsun malzeme olsun, yazılım, donanım, kalıp tasarımı ve dışarıdan sağlanan hizmet olsun bu kapsamda makine teçhizat desteğinin alt başlığı olarak destek sağlanıyor. Destek kapsamında satın alınacak makine teçhizat yeni veya ikinci el olabiliyor. Makine teçhizatın üst limiti geri ödemesiz 150.000 TL, geri ödemeli 300.000 TL olmak üzere firmalar toplamda 450.000 TL ye kadar destek alabiliyorlar.

Personel desteğinde firmalara %100 oranında destek sağlanıyor. Her yıla ait asgari ücret tespit komisyonunun bilindiği gibi belirlenen bir asgari ücret tutarı vardır. Personel desteklerinde burada belirlenen tutar baz alınıyor. Asgari geçim indirimi dahil, aylık net asgari ücret tutarının 30’a bölünmesi ile günlük tutar elde ediliyor ve destek kapsamında bu tutar baz alınıyor. Nasıl baz alınıyor? Öğrenim durumu kat sayısı ile çarpımı sonucunda günlük desteğin üst limiti belirlenmiş oluyor. Öğrenim durumu katsayıları ne olmuş oluyor? 30’a böldüğümüz günlük asgari ücretin üniversiteleri bir yıl içerisinde bitecek öğrenciler ve ön lisans öğrenciler için günlük sayı 1.25 ile çarpılıyor, lisans mezunları için 1.50 ile, yüksek lisans için 1.75, doktora için 2. Yani 30’a bölüp elde edilen tutarı bu katsayılar ile çarpılarak aylık tutar hesaplanıyor ve üst limitleri firmalar görebiliyor. Örneğin, personele 10.000 TL aylık maaş verilecek ama o 10.000 TL nin 10.000 TL sini destek programı karşılayacak diye bir durum yok. Verilen katsayılar çarpılarak üst limit belirlenir.

Bunların yanında fikri mülkiyet hakları desteği de bulunmaktadır. Firmalar burada patent, faydalı model, endüstriyel tasarımların tescili, entegre, devre fotografyaların tescil belgeleri gibi yaptığı başvuru ve tescil giderleri yine destek kapsamında yer almaktadır. Bu prototip tamamlandığı zaman, o prototipi tanıtmakta gerekiyor ve bunun içinde KOSGEB, tanıtım desteği veriyor ve projenin tanıtımı için yaptırılan broşür olsun, web sayfası billboard olsun, web tabanlı ve mobil tabanlı tanıtım giderleri olsun KOSGEB destek sağlamaktadır. Yine test ve analiz belgelendirme giderleri içinde firmaların proje kapsamında bu kamu kurumları kuruluşlarında veya üniversitelerce kurulmuş laboratuvardan alacakları test olsun, analiz olsun, kontrol-muayene hizmetleri yine ürün kapsamında destek kapsamına dahil olmaktadır.

Ar-Ge İnovasyon Programında Kurul Süreci Nasıl İlerliyor?

Pandemi nedeniyle ar-ge inovasyon programında kurul süreci online ortamda ilerlemekte ve kurullar online ortamda yapılmaktadır. Pandemi öncesinde KOSGEB müdürlüklerince uygulanmaktaydı. Firmalar bağlı oldukları KOSGEB müdürlüklerine gidiyor ve orada kurullarını gerçekleştiriyorlardı.

Kurul sürecini detaylandırmak gerekirse, firma başvurusunu yapıyor ve yaklaşık 2 ay içerisinde kurul davet yazısı firmalara ulaşmış oluyor. Bu süre ortalama bir süredir ve pandemi gibi bu süreci değiştiren olaylar olabiliyor ama ortalaması 2 aydır. Kurul karar yazısı en geç iki ay içerisinde firmalara ulaştıktan sonra 1 buçuk 2 hafta içerisinde de kurul toplantısı gerçeklemiş oluyor. Kurula o alandan uzman hocalar geliyor. Kurul süresi proje konusuna göre değişkenlik gösteriyor ama 25–30 dk 25–50 dk arası genelde kurul toplantıları tamamlanmış oluyor. Hocalar firmalara proje ile ilgili önemli soruları yöneltiyorlar ve firmalarda proje kapsamında sorulan sorulara cevap veriyorlar. Temel amaç burada kurul üyelerine “bu bir ar-ge projesi gerçekten” dedirtmektir. Kurul sürecini biraz daha detaylandırmak gerekirse; firmalar ar-ge inovasyon projesi yapıyor ama kurul bunu neye göre değerlendiriyor? Tanımını yaptığımız ar-ge inovasyona göre değerlendiriliyor. Toparlamak gerekirse kurul üyeleri, proje, patent veya faydalı modelin proje konusunun sınai mülkiyet hakkı ile sonuçlanma durumu veya ülkede ihtiyaç duyulan bir teknolojinin üretimini sağlayacak teknolojik dışa bağımlılığı azaltacak bir proje mi diye değerlendiriyorlar. Bunlara ek olarak kurul, projenin ilgili sektördeki teknolojik gelişmeye katkı sağlama durumunu da inceliyor ve burada firmaların söylemleri çok önemli. Önerilen faaliyetlerin uygunluğu, uygulanabilirliği, firmaların hedef ve beklenen sonuçlarla uyumluluğu (yani projeye yazdıkları hedefler ve beklenen sonuçlar uyumlumu değil mi) bunlarda kurulların değerlendirme parametreleri arasında yer alıyor.

Yazılan projenin genel tasarım tutarları önemli bir noktadır çünkü proje faaliyetleri süresi iş-zaman planının açıklığı ve uygulanabilirliği burada önemli bir kriter oluyor. Kurul projeleri, proje ekibinin veya girişimcinin projeyi yürütecek bilgi ve deneyime sahip olup olmadığını anlayarak değerlendiriyor ve soruları yöneltiyor. Önemli unsurlardan bir tanesi de; firmaların üst yönetiminin projeye katkı durumu. Fakat önce kurul projeyi ar-ge projesi niteliği taşıyıp taşımadığına göre değerlendiriyor daha sonrasında detaylara girmeye başlıyor çünkü ar-ge niteliği taşımıyorsa diğer sorulara hiçbir şekilde gerek kalmıyor. Kurulun projenin kabulüne veya reddine ilişkin ar-ge inovasyon değerlendirme kriterleri vardır ve ona göre bu değerlendirmeyi yapmaktadır. Firma ve projenin kabul edilebilmesi için 100 puan üzerinden, yapılan değerlendirme sırasında projeye en az 3 kurul üyesi girdiği baz alındığında, 60 ve üzeri puan alması gerekiyor. Ayrıca bu verilen puanların ortalamasının da 60 ve üzeri olması gerekiyor. 60 ve üzeri puan alamayan projeler reddedilir. Ama burada en önemli noktalardan bir tanesi projenin ar-ge ve inovasyon niteliği taşıyıp taşımadığı çünkü her yapılan mühendislik çalışması ar-ge değildir.

KOSGEB Ar-ge İnovasyon Destek Programı başvurularında işletmelerin yanlış yaptığı durumlar nelerdir? Nelere dikkat etmeli?

Firmaların yaptığı hataları biraz daha tecrübelerle açıklamak gerekirse, proje onayından önce ödemesi yapılmış kalemler için destek başvurusu yapabilecekleri hatası en çok karşılaşılan durum oluyor. Bu nedenle KOSGEB ar-ge inovasyon projesi başvurusunun onayı gelmeden herhangi bir kaleme ödeme gerçekleştirilmemesi gerekiyor. Program onaylanmamış ve kurula girmemiş ise yapılan harcamaların ödemesi beklenmemelidir. Dolayısıyla firmaların dikkat etmesi gereken en önemli noktalardan bir tanesi budur. Bir de ödemenin banka aracılığıyla değil de elden yapılması yine en çok yapılan hatalardan bir tanesidir ve bu destek kapsamına girmemektedir çünkü firmalara önerilen şey; ödemeleri, eft-havale yoluyla açıklama kısmına mutlaka hangi gidere ait olduğunu yazarak yapmalısınız. Firmalar ancak bu sayede sıkıntısız bir şekilde destekleri alabilirler.

Firmalar, destek programı içerisinde, desteklere ilişkin mal ve hizmet alımının program içerisinde olmamasına rağmen bunun için destek talebinde bulunabiliyorlar buda yine karşılaşılan hatalardan bir tanesi oluyor. Yine tüm KOSGEB desteklerinde asgari teknik özellikler baz alınıyor. Yani firma bir bilgisayar, yazılım, hizmet veya makine teçhizat alırken KOSGEB’e burada asgari özellikler belirtmeli. Ancak bu sayede desteklerden faydalanabilir. Asgari teknik özelliklere göre bütçe onaylandığı için farklı bir alım yapıldığında sorun olmakla beraber proje bütünü bozulmaktadır. Örneğin, i7 işlemcili bilgisayar projeye yazılıp 10–15.000 TL bütçeyi kurulda onaylattıktan sonra gidip i3 bilgisayar alınmamalıdır. Firmalar bu tarz durumlarda projelerini revize etmek durumunda kalıyorlar. Karşılaşılan en önemli hatalardan bir tanesi de budur.

Bir diğer hata destek programında mevzuata uyulmamasıdır. İşletmelerin bunlara çok dikkat etmesi gerekiyor. Faaliyetlerin takip edildiği unutulmamalı. Firmanın destek başvurusunda talep ettiği giderlerin, ilgili dönemde gerçekleşmesi gerektiği önemli detaylardan bir tanesidir. Yine burada önemli bir kriter; firmalar makine teçhizat desteğinde, seri üretime dayalı makine teçhizat alımı yapmamalıdır çünkü ar-ge inovasyon, prototip geliştirilen bir süreçtir. Prototip üretme doğrultusunda makine teçhizat alımı yapılmalıdır. Mini CNC tezgahı almakla CNC tezgahı almak aynı değildir.

Teknik olarak yine yapılan hatalardan bir tanesi kurullara gerçekten ar-ge projesini her yönüyle ifade edebilen kişilerin kurulda yer almamasıdır. Firma kurula gidiyor ve projede teknik ifadeler geçiyor daha sonrasında hocalarda bu doğrultuda soruları yönelttiği için kurula o teknik kısımları bilmeyen kişilerin girmesi projenin reddedilmesi anlamına geliyor. Çünkü ar-ge konusuna dayanan bölüm hocaları proje kurulunda yer aldığından, teknik sorular yönetiliyor ve karşılığında teknik cevap isteniyor. Her şey başvuru dokümanında yer alan bilgilerden ibaret değildir. Detay önemlidir ve ince sorularda firmaların kendilerini savunabilmesi gerekmektedir. Bu nedenle teknik bilgisi olmayan kişilerin kurulda yer alması olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir.